Bireylerin karakter ve zekâ gelişimlerindeki en önemli faktörlerden biri de iletişimdir. İnsanlar kendini doğru iletişim kurarak ifade eder. Dünyaya gelen her insanın öncelikli gereksinimlerinden biri de yakınları tarafından doğru anlaşılabilmektir. Eğer ailesi çocuğu saygı duyarak, dediklerine dikkat vererek, önemseyerek etkin bir şekilde dinlerse; çocuk kendini ifade etme imkânı bulur, kendini değerli ve anlaşılmış hisseder.
Peki çocuklarımızla sağlıklı iletişimi nasıl kurarız, nelere dikkat etmeliyiz, kaçınmamız gereken iletişim engelleri nelerdir? Yazımızda bu soruların cevaplarını bulacaksınız.
İletişimde ilk adım çocuğun aile içinde bir birey olarak var olması, kabul görmesidir. Ebeveynler olarak yapmamız gereken çocuğumuzu dinlemek, duygu ve düşüncelerine önem vermek ve bunu ona hissettirebilmektir. Bu sayede çocuk “Ben bu toplumda yaşayan bir bireyim, düşündüklerim ve hissettiklerim anlatılmaya değer.” düşüncesine sahip olmuş olur ve kendini ifade becerisi gelişir.
İLETİŞİM ENGELLERİ
Çocuklarımızı dinlerken ve onlara kendimizi anlatırken farkında olmadan bazen iletişim engelleri kullanabiliyor ve sağlıklı bir iletişim kuramayabiliyoruz. En sık kullanılan iletişim engelleri neler, birlikte inceleyelim.
1. EMRETMEK
Çocuklara bir şey yaptırmak isteğimizde, “yapmak zorundasın”, “hemen dediğimi yap” demek onlarda direnç ve öfke oluşturabilir. Bunun yerine istenilen görevi söyleyip, nedenini uygun dille açıklamak çocukların kabulünü kolaylaştırır.
“Hemen ödevini yapmaya gidiyorsun.” yerine
“Önce ödevlerini bitirmen daha doğru olur. Böylelikle kendine daha çok zaman ayırabilirsin.” Demek daha uygundur.
2. TEHDİT ETME (GÖZDAĞI VERME)
Çocuklara “…. yapmazsan, … olur” veya “ ya …yaparsın, yoksa ceza alacaksın” gibi ifadeleri sıklıkla kullanmak onlarda kaygı ve düşmanlık oluşturabilir, yapacaklarını sizden gizlemesine yol açabilir.
3. HEMEN ÖĞÜT VERMEK
Çocuklar yaşadıkları olumsuz bir durumu, duyguyu anlattıklarında, tam dinlemeden “sen de … yapsaydın”, “… yap” gibi tepkiler vermek onlara anlaşılmadığını düşündürülebilir, size kendini açıkça anlatmasını engelleyebilir.
4. YARGILAMAK, ELEŞTİRMEK, İSİM TAKMAK:
Çocuklar bir sorununu anlatırken eleştiren, yargılayıcı, küçümseyici bir anne baba tutumu ile karşılaşırsa suçluluk, utanma, değersizlik, öfke gibi duygular hissedebilir. Şaka yollu isim takma ya da benzetmeleri de gerçek olarak algılayıp olumsuz bir benlik algısı oluşturabilirler.
“ Sen de hemen ağlıyorsun.”
“Çok mızmızsın.”
“Görevlerini zamanında yapmayı beceremiyorsun.” gibi sen dili içeren ifadeler çocuklarla iletişimi baltalayan cümlelerdir.
5. AVUTMAK, KONUYU DEĞİŞTİRMEK
Çocuklar bir konuyla ilgili fikirlerini paylaşırken “boş ver, umursama, kafaya takma” gibi cümleler kurmak veya başka bir konu açmak ,çocuğa fikirlerinin önemsiz, saçma olduğunu düşündürebilir. Bunun yerine onu dinlemek, anladığımızı belirten ifadeler kullanmak çocuğa anlaşıldığını, fikirlerinin dikkate alınmaya değer olduğu düşüncesini uyandıracaktır.
İletişim engellerinin farkında olup, bunları kullanmayı en aza indirmek aile içi iletişimimizi sağlıklı kurabilmemizi, birbirimizi anlayabilmemizi kolaylaştıracaktır.
Aile içi iletişimi güçlendirmek için bir öneri…
SEVGİ SAATİ
Sevdiklerimizin düşünceleri hepimiz için önemlidir. Onlardan pozitif, onaylayıcı cümleler duymak hepimize iyi gelir.
Aile üyelerinin hep birlikte olduğu zamanlar bu etkinlik için uygundur. Aileden bir üye seçilir ve diğer tüm üyeler o kişi hakkında sevdiği, beğendiği özellikleri ve olumlu düşüncelerini söyler. Sırayla tüm üyeler için herkes duygu ve düşüncelerini söyler. Etkinlik sonrasında üyeler neler hissettiklerini birbiriyle paylaşır.