Günümüzde neredeyse artık tüm evlerde bulunan bilgisayar, akıllı telefon ve televizyon çağımız gereğince gerekli araçlardır. Bu teknolojik araçların temel amacı insanlara kolaylık sağlamasıdır. Teknolojinin yaşamı kolaylaştırmak amacıyla gerektiği kadar kullanılması ve hayatın diğer bölümlerini (aile ilişkileri, çalışma, sosyal ilişkiler, oyun, uyku, yemek vb.) olumsuz etkilememesi bilinçli teknoloji kullanımı olarak tanımlanabilir.
Dijital Ebeveynlik Nedir, Neden Gereklidir?
Temel düzeyde dijital araçların kullanımına hakim, dijital ortamdaki risklerin ve olanakların farkında olan, çocuklarını bu risklere karşı koruyabilen, dijital araçların doğru kullanımı konusunda çocuklarına rol model olan, sanal ortamda da kişi haklarına saygı duyulması gerektiğini çocuklarına aşılayan, teknolojik gelişmelere açık anne ve babalardır.
Teknolojik Araçların Çocuk ve Gençlere Sunduğu Fırsatlar
- Çocuklar ve gençler internette doğru ve güvenilir bilgi kaynaklarına ulaşım konusunda bilgilendirildiği takdirde internet üzerinden yaptığı faydalı araştırmalar sayesinde kişisel gelişimlerine katkı sağlayıp pek çok bilgi edinebilirler. (Yurt içi ve dışında anlık gelişme ve haberlere erişim, birçok bilimsel bilgiyi görsellerle anlatan, yabancı dil eğitimi veren birçok videoya erişim vb.)
- İnternet ve teknoloji, özgün olmaya da özendirmektedir. Gördüklerinden veya okuduklarından etkilendiklerinde kendileri de bir şeyler yapmak istemektedirler.
- Çeşitli programlar çocukların kültürel ve entelektüel bilgi birikimini arttırmaya yönelik faydalar sağlar.
- Normal koşullarda ulaşılması zor olan bir insanla iletişim kurulabilmekte ve paylaşımda bulunma imkanı bulunmaktadır. (Örneğin bir öğrenci bu sayede bir kitabın yazarına aklına takılan bir soruyu sorabilmektedir.)
- İnternet sesli ve görüntülü olarak dünyanın bir ucundan diğer ucuna erişim sağlayabilme imkanı sunar. (Bu sayede dünyanın bir ucundaki başka bir sınıfla iletişim kurup, ortak ders alma veya tartışma yapma şansı olur.)
- İlgi duyduğu alanlarla ilgili eğitici video, belgesel izleyebilir. Öğrendiği bilgiler çocuklarda araştırma ve farklı kaynaklar okuma, yeni bilgiler edinme merakı uyandırabilir.
Teknolojik Araçların Barındırdığı Olası Riskler
Nasıl ki normal koşullarda bir ebeveynin çocuğuyla birlikte değilken, onun evin dışında kiminle olduğunu bilmesi gerekiyorsa; dijital aletlerin başında da kontrolsüz bir şekilde başıboş bırakılması çok sayıda riske karşı onları korumasız bırakmak demektir. İnternet ortamında karşılaşabilecekleri riskleri şu şekilde sıralamak mümkündür;
- Fikren hazır olmadıkları bazı içeriklere maruz kalabilirler. (İnternette şiddet, alkol, madde kullanımı ve uygunsuz içerikler başta olmak üzere birçok kötü örnek teşkil edecek içerikler mevcuttur.)
- İnternet ortamında denetimsiz bırakılan çocukların, aşırı şiddet içeren resim, görüntü, video vb. içeriklere erişme ihtimalleri oldukça yüksektir.
- Çocukların internet ortamında oynadıkları sohbet etme imkanı sunan oyunlar veya sosyal paylaşım siteleri, yanlış arkadaşlıklar geliştirilmesine, kötü niyetli kişiler tarafından kandırılma, dolandırılma, aileleri ile ilgili özel bilgilerin sızdırılması, istismar edilme, kaçırılma gibi telafisi güç durumlara sebep olabilir.
- Çocuklar ya da gençler ebeveynlerinin kredi kartları ile haber vermeden alışveriş yapabilirler. Bu durum çok ciddi boyutlara ulaşabilir.
- İndirilen oyun programlarında virüs, casus yazılım gibi zararlı yazılımlar bilgisayara bulaşabilir. Bu yazılımlar bilgisayara ve kullanıcılara zarar verebilir.
- Asosyal bir kişilik gelişimine neden olabilmektedir.
- Fiziksel, zihinsel, sosyal ve psikolojik gelişim alanlarında ciddi problemlerin görülmesine neden olabilmektedir.
- Siber zorbalığa maruz kalabilir ya da siber zorbalık yapabilirler.
Teknoloji Bağımlılığı Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
İnternet ve teknoloji bağımlılığı; diğer bağımlılıklarda olduğu gibi kişinin bağımlısı olduğu teknolojik ürüne ulaşamadığında yoksunluk yaşadığı bir durum olarak tanımlanmaktadır.
- Sosyal Medya Bağımlılığı
- Oyun Bağımlılığı
Önleyici Faktörler
- Güçlü ve pozitif aile bağları, ebeveynlerin çocuklarının arkadaşlarından ve neler yaptıklarından haberdar olması,
- Aile içi kuralların açık olması ve herkesin bunlara uyması,
- Ebeveynlerin çocuklarının yaşamlarına ilgili olmaları,
- İnternet kuralları belirlemek ve bunlara hep birlikte uyulması,
- Ebeveynlerin çocukların sorumluluk almalarını desteklemeleri, onların sorumluluklarını kendileri üstlenmemeleri,
- Çocukların boş zamanlarında spor veya sanatla uğraşmaya teşvik edilmesi,
- Bağımlılık yapan şeylerin kullanımıyla ilgili doğru bilgilenme,
- Çocuğun en iyi ve en güvenilir arkadaşının ailesi olması,
- Çocuklarınızla aranızda aile sözleşmesi imzalanması ve bunun titizlikle uygulanması,
önleyici faktörler olarak sayılabilir.
Çocuklarınızın Sosyal Ağlarına Dikkat Edin
- Profillerindeki gizlilik ayarlarını yapmalarını sağlayın.
- Tam isim, adres, telefon, T.C. Kimlik Numarası ve özel fotoğraflarını paylaşmamalarını öğütleyin.
- Tanımadıkları kişileri arkadaş listelerine eklememelerini söyleyin.
- Sosyal ağlarda kimlerle arkadaşlık ettiklerini belli aralıklarla kontrol edin.
Teknolojiyi Paylaşın
- İnternete zaman zaman beraber girin ya da o girdiğinde gidip yanına oturarak onunla internet ilgisini paylaşın.
- Bilmediğiniz program, site ya da yenilikleri sorun ve öğrenin. Teknoloji sohbetleri yapın.
Çocuğunuzun Teknoloji ile İlişkisi Nasıl Olmalı?
- Hem kendinizin hem de çocuğunuzun ne seyredeceği veya hangi programları kullanacağı konusunda seçici olun.
- Çocuğunuzu ekranla baş başa uzun süre ve denetimsiz bırakmayın.
- Teknolojinin ailece birlikte geçirilen zamanların ya da oyun saatlerinin yerini almasına izin vermeyin.
- Çocuğunuza izlediği filmlerde veya oynadığı oyunlarda yer alan belli karakterleri niçin sevdiğini sorun, bu konu üzerinde karşılıklı konuşun.
- Televizyon, bilgisayar vb. araçları asla çocuk bakıcısı olarak kullanmayın.
- Bilgisayar, tablet vb. kullanımını disiplin-ödül aracı hâline getirmeyin.
- İnternet ortamında insanları gerçekten tanımanın oldukça güç, hatta imkânsız olduğunu çocuğunuza anlatın.
Teknoloji ile Ne Kadar Zaman Geçirilmeli?
- Okul Öncesi yaş grubu günde 30 dakika
- İlköğretimin ilk dört yılında günde 45 dakika
- İlköğretimin ikinci dört yılında günde 1 saat
- Lise çağında günde 2 saat
(Yukarıda verilen süreler maksimum sürelerdir.)
Bursa Özel Osmangazi Okulları